دندان‌های شیری نقش بسیار مهمی در رشد و سلامت دهان و دندان کودکان دارند. بسیاری از والدین تصور می‌کنند با افتادن دندان شیری نیازی به جایگزینی آن نیست؛ در حالی که این باور می‌تواند منجر به مشکلات جدی در آینده شود. یکی از وظایف مهم دندان شیری، حفظ فضا برای دندان دائمی است. اگر دندان شیری زودتر از موعد بیفتد، ممکن است دندان‌های مجاور به سمت فضای خالی حرکت کنند و باعث شلوغی و نامرتبی دندان‌های دائمی شوند.

فضای نگهدارنده چیست؟

فضای نگهدارنده یا Space Maintainer وسیله‌ای است که برای جلوگیری از بسته شدن فضای خالی ناشی از افتادن زودرس دندان شیری به کار می‌رود. این وسیله کمک می‌کند تا دندان‌های مجاور حرکت نکنند و جای دندان دائمی آینده باز بماند؛ به عبارت دیگر فضانگهدار مانند یک محافظ برای آن فضا عمل می‌کند.

چرا حفظ فضای دندان شیری مهم است؟

دندان‌های شیری نه تنها برای جویدن بلکه برای هدایت مسیر رویش دندان‌های دائمی، حفظ فرم فک و کمک به صحبت کردن و جویدن طبیعی کودک اهمیت دارند. به‌ویژه هنگامی که دندان‌های شیری مانند D و E زودتر از موعد از دست بروند (به دلیل پوسیدگی یا آسیب)، دندان‌های عقبی ممکن است به سمت جلو حرکت کنند و فضای لازم برای رویش دندان دائمی را ببندند. نتیجه چنین جابجایی می‌تواند نیاز به درمان‌های ارتودنسی پیچیده و پرهزینه در آینده باشد.

چه زمانی باید از فضای نگهدارنده استفاده شود؟

فضانگهدار زمانی توصیه می‌شود که:

• دندان شیری زودتر از موعد طبیعی افتاده باشد.
• هنوز مدت زیادی تا رویش دندان دائمی باقی مانده باشد.
• دندان‌های کناری تمایل به حرکت به سمت فضای خالی داشته باشند.

در این شرایط، مشاوره با دندانپزشک کودکان یا ارتودنتیست ضروری است تا نوع مناسب فضانگهدار انتخاب شود.

انواع فضای نگهدارنده

۱. فضای نگهدارنده ثابت (Fixed)

این نوع به دندان‌های کناری چسبانده یا به آن‌ها متصل می‌شود و کودک نمی‌تواند آن را خارج کند.

• مزایا: نیاز به همکاری کودک ندارد، ماندگاری بالا و احتمال گم شدن کم‌تر.
• معایب: نیاز به نصب و برداشتن توسط دندانپزشک و توجه ویژه به بهداشت اطراف آن.

۲. فضای نگهدارنده متحرک (Removable)

این نوع شبیه پلاک‌های متحرک است و کودک می‌تواند آن را خارج یا وارد کند.

• مزایا: تمیز کردن آسان‌تر و قابلیت برداشتن توسط کودک.
• معایب: نیاز به همکاری کامل کودک، احتمال گم شدن یا شکستن بیشتر و کمتر توصیه شدن در کودکان کم‌سن.

نحوه مراقبت از فضای نگهدارنده

برای حفظ طول عمر و عملکرد صحیح فضانگهدار باید:

• روزانه دو بار مسواک زده شود و از خمیردندان حاوی فلوراید استفاده گردد.
• بعد از خوردن غذاهای چسبنده یا شیرین، دهان شست‌وشو داده شود.
• هر ۳ تا ۶ ماه یک‌بار به دندانپزشک برای بررسی مراجعه شود.
• در صورت لق شدن یا شکستگی، سریعاً به دندانپزشک اطلاع داده شود.

اگر فضانگهدار استفاده نشود چه می‌شود؟

در صورت عدم استفاده از فضانگهدار پس از افتادن زودرس دندان شیری:

• دندان‌های مجاور به سمت فضای خالی حرکت می‌کنند.
• فضای رویش دندان دائمی بسته می‌شود.
• دندان دائمی ممکن است در محل اشتباه رویش کند یا بیرون از قوس فک قرار گیرد.
• نیاز به ارتودنسی طولانی‌مدت و پرهزینه افزایش می‌یابد.

سن مناسب برای استفاده از فضانگهدار

بیشترین موارد نیاز به فضانگهدار بین ۴ تا ۱۰ سالگی رخ می‌دهد. هرچه کودک کوچکتر باشد و زمان بیشتری تا رویش دندان دائمی باقی مانده باشد، اهمیت نصب فضانگهدار بیشتر است.

خلاصه و جمع‌بندی

فضای نگهدارنده ابزاری ساده اما مؤثر برای حفظ سلامت دهان و جلوگیری از نامرتبی دندان‌های دائمی است. نصب به‌موقع و مراقبت مناسب می‌تواند از درمان‌های پیچیده و پرهزینه در آینده جلوگیری کند. برای تشخیص نیاز و انتخاب نوع مناسب فضانگهدار، با دندانپزشک متخصص کودکان یا ارتودنتیست مشورت کنید.

برای مشاوره و رزرو نوبت اینجا کلیک کنید